ATEX là gì?

Để đảm bảo sự lưu thông hàng hóa trong lãnh thổ Châu Âu (EU territory), xóa bỏ rào cản mậu dịch, đặt ra các yêu cầu về Sức khỏe và An toàn thiết yếu (Essential Health and Safety Requirements - EHSRs), nhiều chỉ thị đã được Liên Minh Châu Âu phát hành và được thông qua thành luật quốc gia ở các quốc gia thành viên. Các thiết bị phải được đánh giá phù hợp trước khi đưa vào sử dụng ở thị trường chung Châu Âu.

ATEX là chỉ thị (đã được thông qua là luật quốc gia) cung cấp các yêu cầu áp dụng cho thiết bị, các yêu cầu tối thiểu về sức khỏe và an toàn cho người làm việc trong môi trường nguy hiểm có khả năng nổ. Chỉ thị ATEX được đặt theo tiếng Pháp là “ATmosphere Explosible”.

Chỉ thị ATEX bao gồm:

  • Chỉ thị 2014/34/EU (thay thế cho 94/9/EC từ ngày 20.04.2016): Yêu cầu về thiết bị và hệ thống bảo vệ sử dụng trong môi trường nguy hiểm có khả năng nổ.
  • Chỉ thị 1999/92/EC: Yêu cầu tối thiểu về sức khỏe và an toàn cho người làm việc trong môi trường nguy hiểm có khả năng nổ.

Chỉ thị ATEX là luật, bắt buộc áp dụng trong liên minh Châu Âu.

Tuy nhiên trong chỉ thị ATEX không yêu cầu thiết bị (cụ thể là thiết bị điện chống nổ) phải đáp ứng tiêu chuẩn cụ thể nào, chỉ gọi chung là tiêu chuẩn ‘hài hòa” (hamonised standards), là tiêu chuẩn đã được hợp nhất giữa các tiêu chuẩn khác.

Ủy ban tiêu chuẩn Kỹ thuật điện Châu Âu (The European Committee for Electrotechnical Standardization – CENELEC) được thành lập vào năm 1973, là sự sát nhập của 2 tổ chức CENELCOM và CENEL. Mục đích là để hợp nhất các tiêu chuẩn kỹ thuật điện các quốc gia thành một tiêu chuẩn chung duy nhất cho thị trường chung Châu Âu, xóa bỏ rào cản thương mại và cắt giảm chi phí đánh giá phù hợp hàng hóa. Tiêu chuẩn duy nhất này được gọi là EN – tiêu chuẩn Châu Âu (EN - Europäische Norm/ European Standard).

Tiêu chuẩn EN đầu tiên về “Yêu cầu về thiết bị và hệ thống bảo vệ sử dụng trong môi trường nguy hiểm có khả năng nổ” được phát hành năm 1972, ký hiệu EN 50014. Những tiêu chuẩn sau này, được phát triển bởi Ủy ban Kỹ thuật CENELEC TC31, đã cập nhật và ký hiệu lại là EN 60079 (căn cứ theo ký hiệu của tiêu chuẩn IEC).

Vậy nên, tiêu chuẩn cho các thiết bị điện chống nổ theo chỉ thị ATEX là tiêu chuẩn EN 60079.

Tiêu chuẩn EN 60079 tham chiếu từ tiêu chuẩn IEC 60079, được CENELEC hiệu chỉnh để phù hợp với Châu Âu, và được ký hiệu tương tự như ký hiệu tiêu chuẩn IEC 60079, nên đôi khi được viết EN/IEC 60079. (ví dụ về phân vùng khu vực nguy hiểm, sẽ căn cứ theo tiêu chuẩn EN/IEC 60079-10).

Đáp ứng ATEX

Để đáp ứng ATEX, một sản phẩm thiết bị điện chống nổ cần đáp ứng về sản phẩm và nhà sản xuất sản phẩm đó.

  • Về sản phẩm: Phải được kiểm tra và chứng nhận sản phẩm mẫu từ cơ quan kiểm định độc lập (Notified bodies)*. Sản phẩm sẽ phải có chứng chỉ ATEX nếu sử dụng ở zone 0, 1 và 20, 21.
  • Về nhà sản xuất: Nhà sản xuất phải có chứng nhận sản xuất thiết bị điện chống nổ, được gọi là chứng chỉ QAN (Production Quality Assurance Notification).

Sau khi sản xuất, nhà sản xuất sẽ phải phát hành chứng chỉ DoC (Decleration of Conformity) tham chiếu đến sản phẩm cụ thể để đảm bảo chất lượng và đặc tính kỹ thuật của sản phẩm đó.

Nếu thiếu một trong các điều kiện trên, sẽ không đáp ứng ATEX.

*Cơ quan kiểm định độc lập (Notified bodies): Là đơn vị có chức năng kiểm tra và phát hành chứng chỉ ATEX, được liệt kê theo trong danh sách:

https://webgate.ec.europa.eu/single-market-compliance-space/notified-bodies/notified-body-list?filter=legislationId:153101,notificationStatusId:1